Định nghĩa - Khái niệm
能 từ Hán Việt nghĩa là gì?
Dưới đây là giải thích ý nghĩa từ 能 trong từ Hán Việt và cách phát âm 能 từ Hán Việt. Sau khi đọc xong nội dung này chắc chắn bạn sẽ biết từ 能 từ Hán Việt nghĩa là gì.
Pinyin: neng2, nai4, tai2, tai4, nai2, xiong2;
Juytping quảng đông: nang4;
năng, nai, nại
(Danh) Con năng
, một con vật theo truyền thuyết, như con gấu, chân như hươu.
(Danh) Tài cán, bản lãnh.
◎Như: trí năng 智能 tài trí.
◇Luận Ngữ 論語: Phu tử thánh giả dư? Hà kì đa năng dã 夫子聖者與?何其多能也 (Tử Hãn 子罕) Phu tử phải là thánh chăng? Sao mà nhiều tài thế.
(Danh) Người có tài, nhân tài.
◇Tư Mã Thiên 司馬遷: Chiêu hiền tiến năng, hiển nham huyệt chi sĩ 招賢進能, 顯巖穴之士 (Báo Nhậm Thiếu Khanh thư 報任少卿書) Vời người hiền, tiến cử người tài, làm hiển lộ kẻ sĩ ở ẩn trong hang trong núi.
(Danh) Công dụng.
◇Liễu Tông Nguyên 柳宗元: Khả dĩ nhiễm dã, danh chi dĩ kì năng, cố vị chi Nhiễm khê 可以染也, 名之以其能, 故謂之染溪 (Ngu khê thi tự 愚溪詩序) (Nước ngòi) có thể nhuộm vật được, đặt tên ngòi theo công dụng của nó, cho nên gọi là ngòi Nhiễm.
(Danh) Một loại hí kịch cổ của Nhật Bản.
◎Như: Mộng huyễn năng 夢幻能.
(Danh) Năng lượng vật chất.
◎Như: điện năng 電能, nhiệt năng 熱能, nguyên tử năng 原子能.
(Tính) Có tài cán.
◎Như: năng nhân 能人 người có tài, năng viên 能員 chức quan có tài, năng giả đa lao 能者多勞 người có tài nhiều nhọc nhằn.
(Động) Làm (nổi), gánh vác (nổi).
◇Mạnh Tử 孟子: Thị bất vi dã, phi bất năng dã 是不爲也, 非不能也 (Lương Huệ Vương thượng 梁惠王上) Ấy là không làm, chứ không phải là không làm nổi vậy.
(Động) Hòa hợp, hòa thuận.
◇Thi Kinh 詩經: Nhu viễn năng nhĩ 柔遠能邇 (Đại Nhã 大雅, Dân lao 民勞) Khiến cho kẻ xa được yên ổn và dân ở gần hòa thuận.
(Động) Tới, đạt tới.
◇Chiến quốc sách 戰國策: Kì địa bất năng thiên lí 其地不能千里 (Triệu sách nhất 趙策一) Đất đó không tới nghìn dặm.
(Phó) Có thể, khả dĩ.
◇Luận Ngữ 論語: Văn nghĩa bất năng tỉ, bất thiện bất năng cải, thị ngô ưu dã 聞義不能徙, 不善不能改, 是吾憂也 (Thuật nhi 述而) Nghe điều nghĩa mà không thể làm theo, có lỗi mà không thể sửa đổi, đó là những mối lo của ta.
(Phó) Chỉ.
◇Tô Thức 蘇軾: Thanh cảnh qua nhãn năng tu du 清境過眼能須臾 (Chu trung dạ khởi 舟中夜起) Cảnh đẹp đi qua trước mắt chỉ là một thoáng chốc.
(Phó) Nên.
◇Kiều Cát 喬吉: Năng vi quân tử nho, mạc vi tiểu nhân nho 能為君子儒, 莫為小人儒 (Kim tiền kí 金錢記) Nên làm nhà nho quân tử, chớ làm nhà nho tiểu nhân.Một âm là nai.
(Danh) Con ba ba có ba chân.Một âm là nại. Cũng như nại 耐.Nghĩa chữ nôm của từ 能
năng, như "khả năng, năng động" (vhn)
hay, như "hát hay, hay chữ, hay ho" (gdhn)
nấng, như "nuôi nấng" (gdhn)
năn, như "ăn năn" (gdhn)
nằng, như "nằng nặc" (gdhn)
nưng, như "nưng lên (bưng lên cao)" (gdhn)
1. [安能] an năng 2. [不相能] bất tương năng 3. [本能] bổn năng 4. [各盡所能] các tận sở năng 5. [功能] công năng 6. [機能] cơ năng 7. [職能] chức năng 8. [技能] kĩ năng 9. [可能] khả năng 10. [能力] năng lực 11. [原子能] nguyên tử năng 12. [柔遠能邇] nhu viễn năng nhĩ 13. [性能] tính năng 14. [全能] toàn năng
Xem thêm từ Hán Việt
Cùng Học Từ Hán Việt
Hôm nay bạn đã học được thuật ngữ 能 nghĩa là gì trong từ Hán Việt? với Từ Điển Số rồi phải không? Hãy truy cập tudienso.com để tra cứu thông tin các thuật ngữ chuyên ngành tiếng Anh, Trung, Nhật, Hàn...liên tục được cập nhập. Từ Điển Số là một website giải thích ý nghĩa từ điển chuyên ngành thường dùng cho các ngôn ngữ chính trên thế giới.
Từ Hán Việt Là Gì?
Chú ý: Chỉ có từ Hán Việt chứ không có tiếng Hán Việt
Từ Hán Việt (詞漢越/词汉越) là những từ và ngữ tố tiếng Việt bắt nguồn từ tiếng Hán và những từ tiếng Việt được người nói tiếng Việt tạo ra bằng cách ghép các từ và/hoặc ngữ tố tiếng Việt gốc Hán lại với nhau. Từ Hán Việt là một bộ phận không nhỏ của tiếng Việt, có vai trò quan trọng và không thể tách rời hay xóa bỏ khỏi tiếng Việt.
Do lịch sử và văn hóa lâu đời mà tiếng Việt sử dụng rất nhiều từ Hán Việt cổ. Đồng thời, khi vay mượn còn giúp cho từ vựng tiếng Việt trở nên phong phú hơn rất nhiều.
Các nhà khoa học nghiên cứu đã chia từ, âm Hán Việt thành 3 loại như sau đó là: từ Hán Việt cổ, từ Hán Việt và từ Hán Việt Việt hoá.
Mặc dù có thời điểm hình thành khác nhau song từ Hán Việt cổ và từ Hán Việt Việt hoá đều hoà nhập rất sâu vào trong tiếng Việt, rất khó phát hiện ra chúng là từ Hán Việt, hầu hết người Việt coi từ Hán Việt cổ và từ Hán Việt Việt hóa là từ thuần Việt, không phải từ Hán Việt. Từ Hán Việt cổ và từ Hán Việt Việt hoá là những từ ngữ thường dùng hằng ngày, nằm trong lớp từ vựng cơ bản của tiếng Việt. Khi nói chuyện về những chủ đề không mang tính học thuật người Việt có thể nói với nhau mà chỉ cần dùng rất ít, thậm chí không cần dùng bất cứ từ Hán Việt (một trong ba loại từ Hán Việt) nào nhưng từ Hán Việt cổ và Hán Việt Việt hoá thì không thể thiếu được. Người Việt không xem từ Hán Việt cổ và Hán Việt Việt hoá là tiếng Hán mà cho chúng là tiếng Việt, vì vậy sau khi chữ Nôm ra đời nhiều từ Hán Việt cổ và Hán ngữ Việt hoá không được người Việt ghi bằng chữ Hán gốc mà ghi bằng chữ Nôm.
Theo dõi TuDienSo.Com để tìm hiểu thêm về Từ Điển Hán Việt được cập nhập mới nhất năm 2024.